چرا حساب جاری سهامداران را نباید در اظهارنامه مالیاتی کامل شود؟

معمولا این طور برداشت می‌شود که حساب جاری شرکا یک حساب واسطه‌ای برای دریافت‌ و پرداخت‌های صاحبان سهام، در شرکت‌هاست. یعنی وقتی که شرکت با مشکل نقدینگی مواجه شود صاحبان سهام وجوهی به حساب شرکت واریز می‌کنند. و زمانی که وضع شرکت روبه راه باشد، مبالغی را از شرکت برداشت می‌کنند. حال می‌خواهیم بدانیم چرا نباید حساب جاری سهامداران در اظهارنامه مالیاتی تکمیل شود؟ این مقاله به درخواست بسیاری از دوستان به‌دلیل ابهاماتی که برای ممیزین مالیاتی در مورد ماهیت این حساب به وجود می‌آید آماده شده است.

حساب جاری

منظور از حساب جاری اعم از بدهکار و یا بستانکار به معنی جاری بودن و یا درجریان بودن این حساب در دوره  کوتاه مدت است. مثلا اگر فردی مبلغی را به موسسه بدهکار و یا از موسسه طلبکار ‌باشد و گردش حساب نشان دهد که دریک زمان مشخص مثلا یکسال این حساب دارای چندین تراکنش (۲ یا بیشتر) بوده این بدان معنی است که رفت و آمد ارزش در این حساب جاری می‌باشد که احتمالا یکی از امور مربوط به عملکرد موسسه است. این عملیات در حسابداری تعهدی کاملا پذیرفته شده و قانونی می‌باشد.

پیشنهاد ویژه: در صورتی که تمایل دارید اطلاعات بیشتری را در مورد حسابداری مالیاتی داشته باشید می توانید مقاله  دوره آموزش حسابداری مالیاتی را مطالعه نمایید.

سهامداران

سهامداران سرمایه گذاران یک موسسه می‌باشند که سرمایه موسسه را تامین می‌نمایند. به هر دلیل و بنا به مقتضیات زمان و احتمالا وضعیت مالی شرکت و یا موسسه اتقاق می‌افتد که شرکت نیاز به منبع مالی “موقت” دارد تا مشکلات مالی خود را برطرف کند. مثلا در یک تاریخ معین دچار کمبود نقدینگی شده و نمی‌تواند تعهدات بانکی (چک های نزد دیگران) را تامین نماید. به‌همین دلیل از سهامدار (سهامداران) تقاضا می‌کند تا برای یک مدت کوتاه منابع پولی شرکت را تامین نماید. یا برعکس سهامدار (سهامداران) دچار بحران مالی می‌گردد در این صورت از شرکتی که در ان سرمایه گذاری نموده برای مدت کوتاه میزان پولی که نیاز دارد را ” قرض ” می‌نماید. در این‌صورت است که شرکت پس از پرداخت آن ‌را در حساب جاری سهامدار ثبت می‌نماید. از طرفی سهامدار از خدمات و محصولات موسسه‌ای که خود یکی از سرمایه گذاران ان می‌باشد می‌خواهد بهره ببرد؛ در این‌صورت است که با آن‌ شرکت مانند سایر مشتریان وارد معامله شده و عملیات را در حساب با عنوان جاری سهامداران منظور می‌کند. اما توصیه می‌شود در صورتی‌که “سهامدار” به‌عنوان یک مشتری با شرکت معاملات تجاری دارد؛ عملیات آن ‌را در حساب بدهکاران و یا بستانکاران جاری عمل نماید. این امر به‌جهت آن‌است‌ که اولا از ابهامات برای سایر سهامداران جلوگیری نموده ثانیا معاملات انجام شده ربطی به سهام آن در شرکت مذکور نخواهد داشت.

حساب جاری سهامداران چیست؟

حساب جاری شرکا در سمت بدهی‌های ترازنامه بعضی از شرکت‌های خصوصی وجود دارد و مبالغ آنها هم معمولا بسیار بالا و در بعضی مواقع غیر قابل مقایسه با سایر اقلام ترازنامه است.
به این سرفصل  معمولا با دید «فروش‌ها یا در آمدهای ثبت نشده» نگاه می‌کنند. البته ممکن است این چنین نباشد، ولی در بیشتر موارد و طبق تجربیات بازرسان، عنوان اصلی این سرفصل همان «فروش‌ها و درآمدهای ثبت نشده» است.

چرا ابهامات برای حساب جاری سهامداران به‌وجود می‌آید؟

حسابرس، ابتدا باید با این دید «فروش‌ها یا در آمدهای ثبت نشده» به حساب جاری شرکا نگاه کند و رسیدگی‌های خود را با توجه به عنوان صحیح آن انجام دهد. البته نمی‌توان گفت در هر جا که حساب جاری شرکا وجود دارد، حتما فروش‌ها یا درآمدهایی در سرفصل «درآمد»‌ها ثبت نشده است. ممکن است واقعا نام سرفصل «جاری شرکا» با مواردی که تحت آن سرفصل ثبت شده، مطابقت داشته باشد ولی در رسیدگی‌ها باید اصل و مبنا را چنین قرار داد که این سرفصل همان درآمدهای ثبت نشده است، مگر اینکه عکس این مطلب ثابت شود.

زیاد شدن مانده بستانکار حساب جاری شرکا از سالی به سال دیگر، باید برای حسابرس سوال‌برانگیز باشد و باید با تردید حرفه‌ای به حساب درآمدها و فروش‌ها نگاه کند و رسیدگی‌های خود را با این فرض انجام دهد که درآمد‌ها و فروش‌هایی از شرکت ثبت نمی‌شود.

حسابرس باید متوجه شود که سهامداران آن شرکت چه نفعی از ادامه فعالیت آن شرکت می‌برند. ممکن است شرکتی در سال‌های اول یا دوم بعد از تاسیس با مشکلات نقدینگی روبه‌رو شود و حتی زیان‌ده هم باشد، ولی این عمل تا چه مدتی می‌تواند ادامه داشته باشد؟

آیا سهامداران شرکت‌ها این درک را ندارند که اگر پول خود را به صورت سپرده ثابت بلند مدت نزد بانک‌ها می‌گذاشتند، می‌توانستند بدون هیچ مشکلی، سود سرمایه گذاری خود را بیشتر از سود احتمالی یا زیان شرکتی که در آن سرمایه گذاری کرده بودند، به‌دست آورند؟

به عبارتی در وحله اول وظیفه بازرس قانونی و یا حسابرس شرکت است که ماهیت این حساب را بررسی نماید. اگر سهامدار شرکت عضو هیئت مدیره بوده طبق ماده ۱۲۹ قانون تجارت که اعضاء هیئت مدیره را از هرگونه معامله با شرکت منع نموده و آن ‌را باطل اعلام می‌نماید؛ وظیفه بازرس قانونی است که در اولین جلسه مجمع و یا درخواست مجمع عمومی فوق العاده این معامله را مطرح نماید.

طبق مفاد ماده ۱۲۹ اصلاحیه قانون تجارت، در صورتی که معامله انجام شده بدون اجازه هیات مدیره انجام گرفته باشد، ولی مجمع عمومی عادی صاحبان سهام آن را تصویب کند، آن معامله معتبر خواهد بود؛ ولی در صورتی‌که معامله بدون اجازه هیات مدیره انجام گرفته باشد و مجمع عمومی عادی صاحبان سهام نیز آن را تصویب نکند، معامله باطل خواهد بود. بدیهی است، قابل ابطال بودن معاملات، صحت آن را مخدوش نمی‌کند و اگر ظرف مدت مقرر در ماده ۱۳۱ این قانون، درخواست ابطال از دادگاه صلاحیت‌دار انجام نگیرد، معاملات کماکان نافذ (صحیح) است. هنگام تصمیم گیری در مجمع درخصوص معامله ذینفعان معامله حق شرکت در رای گیری را ندارند.

در صورتی‌که سهامدار عضوهیئت مدیره نباشد در این‌صورت بررسی های ذیل می‌بایستی انجام گردد تا صحت گردش این حساب مشخص گردد. در صورتیکه این تراکنش ها دارای مدارک مستدل و واقعی باشد که مورد تائید بازرس قانونی و یا حسابرسان مستقل باشد هیچگونه جای نگرانی نیست و اظهار ان در اظهارنامه مالیاتی مشکلی را بوجود نمی‌آورد. البته باید متذکر شد که این مطلب فقط مربوط به قانون تجارت بوده و ارتباطی با قانون مالیات‌های مستقیم ندارد.

پیشنهاد ویژه: در صورتی که تمایل دارید اطلاعات بیشتری را در مورد حسابداری مالیاتی داشته باشید می توانید مقاله آموزش حسابداری بازار کار پیشرفته را مطالعه نمایید.

سوالات مرتبط با حساب جاری شرکا

اما سوالاتی که در مورد این حساب برای حسابرس مستقل و یا بازرس قانونی بوجود می‌آیدکه در صورت تایید آن‌ها مورد قبول ممیزین نیز می‌باشد.

الف – تعداد تراکنش ها چند بار طی دوره می‌باشد؟

ب – آیا ماهیت بدهکار یک بار به صورت نقدی بوده یا فروش کالا و خدمات و یا تراکنش به‌صورت بدهکار و بستانکار (مانند مشتریان) می‌باشد؟

ت – در صورتی که تراکنش یکبار باشد آیا مجوز هیئت مدیره دارد یا خیر؟ در صورت عدم مجوز هیئت مدیره، شرکت دچار تخلف شده و بازرس قانونی می‌بایستی طبق وظیفه در اولین مجمع عمومی شرکت مراتب را گزارش نماید؛ هرچند سهامدار عضو هیئت مدیره نباشد.

ث – در صورتی که تعداد تراکنش بیش از یکبار باشد و ماهیت بدهکار/بستانکار داشته باشد بیانگر آن خواهد بود که سهامدار با شرکت در حال معامله می‌باشد. این معاملات کاملا قانونی و بدون اشکال می‌باشد. چه بسا شرکتهایی که توسط یک عده سهامدار و برای دریافت خدمات و یا محصولات شرکت برای ارائه کیفیت بهتر و ارزان تشکیل می‌شوند. مثلا یک شرکت خدمات کامپیوتری تخصصی برای ارائه خدمات نرم افزاری و سخت افزاری توسط شرکت های خدمات هوائی و گردشگری و چند نفر متخصصین کامپیوتری تشکیل می‌گردد تا از کیفیت و ارائه شرکتی که متعلق به خودشان است بهره ببرند. بدیهی است تعداد سهامداران بسیار زیاد مثلا بالاتر از ۲۰۰ شرکت و یا فرد می‌باشند که هرکدام دارای حساب جاری می‌باشند.

چه موردی باعث نگرانی مودیان مالیاتی برای استفاده از حساب جاری شرکا می‌باشد؟

آن‌چه‌ که ظاهرا مورد نگرانی مودیان مالیاتی است این‌است‌که در صورتی‌که تراکنش‌ها زیاد باشد معمولا ممیزین اینگونه معاملات را غیر واقعی (صوری) تلقی نموده و اصطلاحا آن ‌را “حساب سازی” تلقی می‌نمایند. مثلا اگر سهامدار تامین کننده مواد اولیه و یا قطعات ماشین الات و یا خدمات باشد؛ احتمال این‌که فاکتور خرید غیرواقعی باشد وجود دارد و از منظر یک ممیز ارتباط بین خریدار و فروشنده وجود دارد. باید توجه داشت که ممیزین نیز از این دید به این حساب نگاه می‌کنند که معمولا فرارهای مالیاتی، بیمه‌ای، دو دفتره بودن شرکت‌ها، درآمدها و فروش ثبت نشده، مصرف تسهیلات و وجوه بانکی خارج از محلی به غیر از چارچوب‌های مصوب و پولشویی همه و همه می‌تواند در این حساب و حسابهای مشابه باشد.

پیشنهاد ویژه: در صورتی که تمایل دارید اطلاعات بیشتری را در مورد حسابداری مالیاتی داشته باشید می توانید مقاله دوره آموزش حسابداری بازار کار با مدرک معتبر را مطالعه نمایید.

لازم به ذکر است در صورتی می‌توان حساب جاری سهامداران در اظهارنامه مالیاتی را تکمیل نمود که تمام موارد ذکر شده با دقت بررسی شود و معامله و گردش این حساب قانونی و مورد تایید بازرسان قرار گیرد.