تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی به چه صورت است؟

شاید بارها با واژه های اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی برخورد کرده اید اما تفاوت این دو را نمی دانید. اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی از نظر نوع حقوق ، تکالیف و بسیاری از پارامترهای دیگر با هم متفاوتند. در این مقاله در مورد انواع اشخاص حقوقی و حقیقی به طور مفصل صحبت خواهیم کرد و ویژگی اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی را بررسی می کنیم.

در ادامه به طور مفصل با مراحل و مدارک مورد نیاز برای ثبت مؤسسه حقوقی آشنا خواهیم شد و نحوه استعلام شناسه ملی اشخاص حقوقی را به شما خواهیم گفت. همچنین در مورد شرکت های تجاری و غیر تجاری نیز صحبت می کنیم. با ما همراه باشید.

شخص حقیقی کیست؟

اشخاص حقیقی (Individuals) افراد و انسان ها هستند که با تولد دارای شخصیت حقیقی شده و می توانند از حق و حقوقی مثل مالکیت برخوردار باشند. لازم به ذکر است که وقتی اشخاص حقیقی به سن قانونی برسند شخصیت حقوقی نیز پیدا می کنند. بنابراین کسی که دارای تکلیف باشد شخصیت حقیقی است پس همه افراد جامعه اشخاص حقیقی هستند.

بر اساس ماده 956 قانون مدنی، اشخاص حقیقی به نوعی شخصیت حقوقی نیز دارند که با مرگ آن ها پایان می‌یابد. یعنی انسان در زمان حیات شخصیت حقیقی دارد و صاحب حق و حقوق است اما پس از مرگ تکلیف اموال، دیون و … از جانب او از طریق تقسیم ارث و پرداخت دین مشخص خواهد شد.

ویژگی اشخاص حقیقی چیست؟

از جمله ویژگی‌های اشخاص حقیقی عبارتند از:

• اختصاص مفاهیم تولد و مرگ به شخص حقیقی: یعنی مفهوم تولد و مرگ تنها برای اشخاص حقیقی به کار می رود و اگر بخواهیم این مفهوم را برای اشخاص حقوقی استفاده کنیم باید واژه هایی مثل تاسیس و انحلال را جایگزین کنیم.
• اختصاص حقوق طبیعی به اشخاص حقیقی: یعنی حقوق طبیعی مثل حق پدر، حق ازدواج، حضانت یا غیره فقط به اشخاص حقیقی اطلاق می شود.
• اختصاص مفهوم ارتکاب جرم به اشخاص حقیقی: به این معنی که ارتکاب جرم تنها از طرف اشخاص حقیقی رخ می دهد و جرمی که اشخاص حقوقی مرتکب شوند نوعی کیفردهی محسوب خواهد شد و به طور مستقل جرم نامیده نمی شود.

گفتیم که اشخاص حقیقی، همان افراد و انسان ها هستند. بنابراین بزرگ یا کوچک بودن اشخاص حقیقی تأثیری در نوع شخصیت اطلاق شده به آن ها ندارد. کلیه افراد، دارای شخصیت حقیقی هستند که جنبه حقوقی شخصیت آن ها دارای زمان بندی از تولد تا مرگ است.

شخص حقوقی کیست؟

اشخاص حقوقی (Legal entities) به مجموعه افرادی می گویند که دور هم جمع شده و با شخصیتی جدید و مستقل نهادی را تأسیس می کنند. کلیه سازمان ها، شرکت ها، نهاد ها و ارگان های دیگر در تعریف شخصیت حقوقی می گنجد. در واقع مفهوم شخصیت حقوقی یک شخصیت فرضی است که در قالب یک نهاد، چند نفر از اشخاص حقیقی را دور یکدیگر جمع می کند.

شناسه ملی اشخاص حقوقی

شناسه ملی اشخاص حقوقی کشور مثل کد ملی افراد، اطلاعات هویتی اشخاص حقوقی را نشان می دهد. در واقع اعتبار اشخاص حقوقی و اصالت شرکت ها از طریق شناسه اشخاص حقوقی بررسی می شود.

مواردی که با استفاده از شناسه مالی اشخاص حقوقی قابل بررسی است عبارتند از:

• اصالت و اعتبار شرکت ها
• احراز صلاحیت ثبتی و قانونی شرکت ها
• اطلاعات مربوط به تاریخ ثبت و حیات شرکت
• آدرس ثبتی دفتر شرکت و شعبات و شهر محل ثبت
• اسامی مدیر عاملان و رؤسای هیئت مدیره و بازرس ها

لازم به ذکر است که استعلام شناسه ملی اشخاص حقوقی از طریق سایت اداره ثبت اسناد و املاک کشور به آدرس https://ilenc.ssaa.ir/ امکان پذیر است.

ویژگی‌های اشخاص حقوقی عبارتند از:

• شروع و پایان حیات: اشخاص حقوقی نیز مانند اشخاص حقیقی دارای مدت زمان حیات هستند. که شامل تاریخ تأسیس و تاریخ انحلال است.
• نام: از ضروریات تأسیس شرکت ها داشتن نام است. داشتن نام شرکت برای ثبت آن و برقراری ارتباط با جامعه هدف ضروری است.
• محل اقامت: بر اساس قوانین ایران، محل اقامت اشخاص حقوقی، همان مرکز عملیات آن ها است. منظور از مرکز عملیات همان نهاد، سازمان یا شرکتی است که شخصیت های حقیقی در آن دور هم جمع شده و تصمیمات شرکت را می گیرند.
• تابعیت: بر اساس قوانین ایران تابعیت هر شخص حقوقی، تابعیت کشوری است که محل اقامت او باشد. یعنی هر شرکت تأسیس شده در ایران، تابعیت ایرانی دارد.
• حقوق و تکالیف: حقوق و تکالیف اشخاص حقوقی، در محدوده قانون یا اساس نامه ها است. لازم به ذکر است که شخصیت حقوقی دارای حق طبیعی مثل حق پدر، حضانت و … نیست. از طرفی چون شخصیت حقوقی دارای قدرت تصمیم گیری مستقل نیست وظیفه اتخاذ تصمیمات اشخاص حقوقی، بر عهده مقاماتی است که به موجب قانون و اساسنامه، صلاحیت اتخاذ تصمیم دارند. مثلا وظیفه تصمیم‌گیری در یک شرکت بر عهده مدیرعامل، هیئت مدیره و مجمع صاحبان سهام است.

انواع اشخاص حقوقی

در منابع مختلف به انواع مختلفی از اشخاص حقوقی اشاره شده است. انواع اشخاص حقوقی بر اساس عمومی یا خصوصی بودن شخصیت آن ها تعریف می شوند. در شکل زیر یک دسته بندی کلی از انواع شخصیت های حقوقی ترسیم شده است که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.

اشخاص حقوقی عمومی که ممکن است اشخاص حقوقی حقوق عمومی نیز نام برده شوند کلیه اشخاص حقوقی هستند که مجوز قانونی آن ها تصویب و بلافاصله شروع به فعالیت کنند مثل وزارتخانه ها

اشخاص حقوقی خصوصی

اشخاص حقوقی خصوصی که ممکن است اشخاص حقوقی حقوق خصوصی نیز نام برده شوند شامل شرکت های تجاری و غیر تجاری هستند.

شرکت های تجاری

بر اساس ماده 20 قانون تجارت ایران، شرکت های تجاری در 7 عنوان طبقه بندی می شوند:

1. شرکت های سهامی عام و خاص
2. شرکت های تضامنی
3. شرکت های با مسئولیت محدود
4. شرکت های مختلط غیر سهامی
5. شرکت های مختلط سهامی
6. شرکت های نسبی
7. شرکت های تعاونی تولید و مصرف

شرکت های غیر تجاری

شرکت های غیر تجاری که از انواع اشخاص حقوقی خصوصی هستند فعالیت تجاری انجام نمی دهند. یعنی اهداف شرکت های غیر تجاری انجام اموری مانند امور علمی، ادبی، خیریه و … است. شرکای این نوع شرکت ها نیز ممکن است هدف انتفاعی یا غیرانتفاعی داشته باشند.

انواع شرکت های غیر تجاری:

انواع شرکت های غیر تجاری که زیر مجموعه اشخاص حقوقی خصوصی هستند عبارتند از:

1. مؤسساتی که هدف جلب منافع و تقسیم بین شرکای خود را ندارد. این مؤسسات به اصطلاح مؤسسات غیرانتفاعی نامیده می شوند.
2. مؤسساتی که هدف جلب منافع مادی و تقسیم بین شرکای خود یا سایرین را داشته باشد. این مؤسسات به اصطلاح مؤسسات انتفاعی نامیده می شوند.

انواع دیگر اشخاص حقوقی

طبقه بندی اشخاص حقوقی در هر منبعی متفاوت است اما علاوه بر موارد ذکر شده در بخش های قبلی، انواع دیگری از دسته بندی اشخاص حقوقی به شرح زیر است.

برای اینکه بهتر متوجه شود که تفاوت شخص حقیقی و حقوقی چیست در جدول زیر به مقایسه این دو شخصیت بر اساس معیارهای مختلف پرداخته ایم.

تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی در بورس

تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی در بورس در نوع هدف آن ها از سرمایه گذاری، دید کوتاه مدت یا بلندمدت آن‌ها برای سرمایه گذاری تعریف می شود.

اشخاص حقیقی معمولاً:

• دید کوتاه مدت به بازار دارند.
• با سرمایه اندک وارد بازار می شوند.
• تنها به دنبال کسب سود هستند.
• دانش کافی برای فعالیت در بازار ندارند.
• ممکن است تحت تأثیر شایعات و جو روانی بازار خرید و فروش سهم کنند و تعادل بازار را به هم بزنند.

• دید بلند مدت در بازار دارند.
• سرمایه زیادی را به بازار تزریق می کنند.
• هدف آن ها علاوه بر کسب سود، حمایت از سهم، حفظ یا به دست آوردن کرسی هیئت مدیره یا تأمین مالی است.
• تعادل بازار را حفظ می کنند. مثلا ممکن است بازار مثبت باشد اما سهام دار حقوقی در نقش فروشنده ظاهر شود تا تعادل را برقرار کند.
• شامل تیمی از تحلیلگران هستند و خرید و فروش را بر اساس ارزش واقعی سهم ها انجام می دهند.
• نظارت هایی از سوی ناظر بازار و سهامداران شرکت بر عملکرد اشخاص حقوقی وجود دارد.
• برای کنترل ریسک سرمایه، رفتار عجولانه ندارند و حساب شده تر از سهام‌داران حقیقی عمل می کنند.

موسسه حقوقی چیست؟

موسسات حقوقی(Legal Institute) اشخاص حقوقی غیر تجاری هستند که برای انجام اموری مثل مشاوره، وکالت، تنظیم قرارداد و .. توسط وکلای دادگستری تأسیس می شود. تشکیل این مؤسسات بر اساس مقررات قانونی آئین نامه مربوط به تشکیل موسسه حقوقی، ثبت و اداره می شود.

مراحل ثبت موسسه حقوقی

در این بخش به طور مفصل مراحل و شرایط ثبت شرکت حقوقی را شرح می دهیم.

• در مرحله اول داشتن تخصص حقوقی برای ثبت مؤسسه حقوقی لازم است به این معنی که شما یا یک نفر از شرکا باید دارای حداقل مدرک کارشناسی در حوزه حقوقی باشد. لازم به ذکر است که حداقل تعداد نفرات برای ثبت مؤسسه دو نفر است.
• مرحله دوم اخذ مجوز فعالیت موسسه حقوقی از قوه قضاییه است. در صورت نداشتن محکومیت کیفری یا انتظامی، قوه قضائیه مجوز موسسه حقوقی را صادر می کند . مدت اعتبار پروانه تاسیس، توسط قوه‌قضائیه تعیین و تمدید ثبت، تابع تمدید پروانه می باشد.

از جمله شرایط اخذ مجوز، داشتن حداقل یک سال سابقه کار حقوقی و حداقل سرمایه غیر نقدی یک میلیون ریالی است.

• تعیین نام موسسه حقوقی مطابق با آئین نامه (کاملاً فارسی و پرهیز از کاربرد کلمات غیر متعارف و خارج از فرهنگ اسلامی) که این نام باید سه سیلابه و خاص باشد.
• مرحله چهارم تهیه اساسنامه حرفه ای تایید شده توسط کانون وکلای دادگستری است. به همراه این اساسنامه باید اظهارنامه، تقاضانامه و سایر مستندات مورد نیاز موسسه تهیه شود.

مدارک مورد نیاز ثبت موسسه حقوقی عبارتند از:

• تقاضانامه ثبت موسسه حقوقی
• اساسنامه مورد تایید کانون وکلای دادگستری
• کپی مدارک شناسایی کلیه موسسین، اعضا هیئت مدیره و شرکا
• کپی برابر اصل مدارک شناسایی نماینده شخص حقوقی
• کپی آخرین روزنامه رسمی شخص حقوقی در صورتی که هر یک از شرکا دارای شخصیت حقوقی باشند
• ارائه مدرک تحصیلی مرتبط (حداقل کارشناسی حقوق برای یکی از اعضا هیئت مدیره)
• وکالت‌نامه وکیل
• مجوز قوه قضاییه

لازم به ذکر است که برای شروع فعالیت باید ابتدا دفاتر پلمپ مالیاتی به همراه کد اقتصادی مؤسسه پس از ثبت موسسه حقوقی دریافت شود.

سامانه اشخاص حقیقی و حقوقی

از طریق سایت قوه قضائیه، در بخش استعلام شناسه ملی مطابق تصویر زیر می توان به لینک استعلام شناسه ملی اشخاص حقوقی به آدرس https://ilenc.ssaa.ir/ دسترسی پیدا کرد.

برای شناسایی اشخاص حقوقی باید به سایت قوه قضائیه مراجعه و به لینک https://ilenc.ssaa.ir/ بروید. لازم به ذکر است که تاسیس شرکت حقوقی از طریق سایت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور از طریق لینک https://www.ssaa.ir/ امکان پذیر است. در تصویر زیر بخش های مختلف این سایت قابل مشاهده است.

در این مقاله در مورد تفاوت اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی صحبت کردیم. انواع شخصیت های حقوقی را بر اساس عمومی یا خصوصی بودن حقوق آن ها مورد بررسی قرار دادیم که مؤسسات تجاری و غیر تجاری در طبقه‌بندی اشخاص حقوقی خصوصی جای می گیرند.

برای استعلام شناسه ملی اشخاص حقوقی، باید به سایت اداره ثبت اسناد و املاک کشور مراجعه کنید. همچنین برای ثبت مؤسسه حقوقی لازم است کلیه مدارکی که در این مقاله به آن ها اشاره شده است را ارائه کنید تا علاوه بر دریافت اساسنامه مورد تأیید کانون وکلای دادگستری، بتوانید پروانه تأسیس موسسه را از قوه قضائیه دریافت کنید. در پایان اگر نظری دارید در قسمت دیدگاه با ما در میان بگذارید.